Tutulmalar, Ay’ın Güneş ile Dünya arasından geçerek Güneş’in ışığını engellediği naturel bir vakadır. İki tür tutulma vardır: Güneş tutulmaları, Ay’ın Güneş’in ışığının Dünya’ya ulaşmasını engellediğinde meydana gelir ve Ay tutulmaları, Dünya’nın Güneş’in ışığının Ay’a ulaşmasını engellediğinde meydana gelir.
Tutulmalar yüzyıllardır hayranlık ve şaşkınlık deposu olmuştur. Sanatta, edebiyatta ve mitolojide tasvir edilmişlerdir ve mühim vakaları işaretlemek için kullanılmışlardır. Son yıllarda tutulmalar hem de popüler bir gezinsel çekim merkezi haline gelmiştir.
Tutulmaların güzel ve hayranlık uyandırıcı bir imaj olduğuna kuşku yok. Ay’ın Güneş’i engellediği imaj, evrenin enginliğini ve içerisindeki yerimizi hatırlatır. Tutulmalar ek olarak tabiatın enerjisini ve gezegenimizi korumanın önemini de hatırlatabilir.
Şayet tam bir güneş tutulmasını deneyimleyecek kadar şanslıysanız, güzelliğini ve önemini takdir etmek için vakit ayırın. Hakikaten unutulmaz bir deneyimdir.
Tutulmaların Türleri
İki ana tutulma türü vardır: Güneş tutulmaları ve Ay tutulmaları. Güneş tutulmaları, Ay’ın Güneş ile Dünya arasından geçerek Güneş’in ışığını engellemesiyle kaynaklanır. Ay tutulmaları, Dünya’nın Güneş ile Ay arasından geçerek Güneş’in ışığının Ay’a ulaşmasını engellemesiyle kaynaklanır.
Güneş tutulmaları tam, kısmi ya da halkalı olabilir. Tam güneş tutulması, Ay’ın Güneş’in ışığını tamamen engellemesi niteliğinde meydana gelir. Kısmi güneş tutulması, Ay’ın Güneş’in ışığını yalnızca kısmen engellemesi niteliğinde meydana gelir. Halkalı güneş tutulması, Ay’ın Güneş’in ışığını tamamen engelleyemeyecek kadar Dünya’dan uzakta olduğu halde meydana gelir.
Ay tutulmaları ek olarak tam, kısmi ya da yarı gölgeli olabilir. Tam ay tutulması, Dünya’nın Güneş’in ışığının Ay’a ulaşmasını tamamen engellemesiyle kaynaklanır. Kısmi ay tutulması, Dünya’nın Güneş’in ışığının Ay’a ulaşmasını yalnızca kısmen engellemesiyle kaynaklanır. Yarı gölgeli ay tutulması, Dünya’nın gölgesi Ay’ı yalnızca kısmen örttüğünde kaynaklanır.
Tutulmalar
Tutulmalar binlerce senedir tarihte kayıt dibine alınmıştır. Güneş tutulmasının malum en eski kaydı MÖ 2134’te antik Babil’e dayanmaktadır. Ay tutulmaları daha da erken kaydedilmiştir ve malum en eski kayıt MÖ 3102’de antik Çin’e dayanmaktadır.
Tutulmalar, dünyanın dört bir tarafındaki kültürler tarafınca mühim vakaları belirtmek için kullanılmıştır. Antik Çin’de, güneş tutulmaları fena bir alamet olarak görülüyordu ve insanoğlu tutulma esnasında çoğu zaman içeride kalırlardı. Antik Yunan’da, ay tutulmaları kralların vefat etmesiyle ilişkilendirilirdi.
Çağdaş zamanlarda tutulmalar hala bir merak ve hayranlık deposu olarak görülüyor. Çoğu zaman bilim eğitimini teşvik etmek ve çevresel sorunlara ilişik farkındalığı çoğaltmak için kullanılıyorlar.
Tutulmaların Bilimi
Tutulmalar Güneş, Ay ve Dünya’nın göreceli konumlarından doğar. Ay, Dünya’nın çevresinde hafif eliptik bir yörüngede rotatif. Bu, Ay ile Dünya arasındaki mesafenin ay süresince değişmiş olduğu anlama gelir.
Ay, Dünya’ya en yakın noktasındayken (perigee), gökyüzünde daha büyük görünür. Buna süper ay denir. Ay, Dünya’dan en uzak noktasındayken (apogee), gökyüzünde daha minik görünür. Buna mikro ay denir.
Güneş tutulması esnasında Ay, Güneş ile Dünya içinde direkt geçer. Ay’ın gölgesi Dünya’nın üstüne düşer ve Güneş’in ışığını engeller. Ay’ın gölgesinin büyüklüğü Ay ile Dünya arasındaki mesafeye bağlıdır.
Ay’ın gölgesi minik olduğunda, Dünya’nın bir tek minik bir kısmını kaplar. Buna kısmi güneş tutulması denir. Ay’ın gölgesi büyük olduğunda, Güneş’in bütün diskini kaplar. Buna tam güneş tutulması denir.
Ay tutulmaları, Dünya’nın Güneş ile Ay arasından geçmesiyle meydana gelir. Dünya’nın gölgesi Ay’ın üstüne düşer ve Güneş’in ışığını engeller.
| Hususiyet | Tarif |
|---|---|
| Göksel harikalar | Yıldızlar, gezegenler ve galaksiler benzer biçimde hayranlık uyandıran ve güzel olan tabiat vakaları. |
| Tutulma | Güneş’in ya da Ay’ın başka bir gök cismi tarafınca geçici olarak örtülmesi. |
| Dış feza | Dünya atmosferinin ötesinde, gezegenler, yıldızlar ve galaksiler benzer biçimde gök cisimlerinin bulunmuş olduğu bölge. |
| Güneş tutulması | Ay’ın, Güneş ile Dünya arasına girmesi ve Ay’ın gölgesinin Dünya üstüne düşmesiyle oluşan Güneş tutulması. |
| Star zarafeti | Yıldızlar, gezegenler ve galaksiler benzer biçimde göksel harikaların güzel duyu çekiciliği. |
II. Tutulmaların Türleri
Tutulmaların iki ana türü vardır: Güneş tutulması ve Ay tutulması.
Güneş tutulması, Ay’ın Dünya ile Güneş arasına girmesi ve Güneş’in ışığının Dünya yüzeyine ulaşmasını engellemesiyle meydana gelir.
Ay tutulması, Dünya’nın Güneş ile Ay arasına girmesi ve Ay’ın üstüne bir gölge düşmesiyle meydana gelir.
Güneş tutulmaları, Ay tutulmalarından daha ender görülür. Zira Ay’ın gölgesi, Dünya’nın gölgesinden oldukça daha küçüktür.
Güneş tutulmaları Dünya yüzeyinde bir tek dar bir şeritten izlenebiliyorken, Ay tutulmaları Dünya’nın gece yanındaki herhangi bir yerden izlenebiliyor.
III. Tutulmalar
Tutulmalar binlerce senedir insanoğlu tarafınca gözlemlenmiş ve kaydedilmiştir. Tutulmaların malum en eski kayıtları antik Çin, Babil ve Mısır’a kadar uzanır. Antik kültürlerde tutulmalar çoğu zaman fena şansın ya da felaketin alametleri olarak görülürdü. Sadece, hem de tanrısal gücün bir işareti olarak da görülürdü ve birtakım kültürler güneşe ve aya tanrılar olarak tapardı.
MÖ 5. yüzyılda, Yunan felsefeci Aristoteles tutulmalar için ilmi bir izahat önerdi. Ay’ın Dünya ile Güneş arasından geçerek Güneş’in ışığını engellemesi niteliğinde tutulmaların meydana geldiğini doğru bir halde teorileştirdi. Aristoteles’in teorisi hemen sonra MS 2. yüzyılda gökbilimci Batlamyus tarafınca doğrulandı.
16. yüzyılda, astronom Johannes Kepler, tutulmaların tarihlerini ve saatlerini daha büyük bir doğrulukla tahmin etmesini elde eden daha doğru bir güneş sistemi modeli geliştirdi. 17. yüzyılda, astronom Galileo Galilei, teleskopunu kullanarak bir güneş tutulmasını gözlemledi ve Kepler’in tahminlerini doğrulayabildi.
18. ve 19. yüzyıllarda gökbilimciler tutulmaları anlamamızda daha çok ilerleme kaydettiler. 18. yüzyılda astronom Edmond Halley kuyruklu yıldızların güneş çevresinde döndüğünü keşfetti ve 1758’de bir kuyruklu yıldızın geri döneceğini öngördü. Kuyruklu star hakikaten geri döndü ve Halley’in ismini aldı. 19. yüzyılda astronom John Herschel Uranüs gezegenini keşfetti ve tutulmaları anlamamıza mühim katkılarda bulunmuş oldu.
20. ve 21. yüzyıllarda gökbilimciler tutulmaları incelemeye devam ettiler. Güneş ve ayın yapısı ile alakalı daha çok informasyon edinmek için tutulmaları kullandılar ve ek olarak yeni yerçekimi teorilerini kontrol etmek için tutulmaları kullandılar. Tutulmalar hala büyüleyici ve esrarlı bir fenomendir ve bugün bilim adamları tarafınca incelenmeye devam etmektedir.
IV. Tutulmaların Bilimi
Bir tutulma, bir gök cismi başka bir gök cismi ile müşahit içinde hareket ettiğinde meydana gelir. Güneş tutulması niteliğinde, ay güneş ile Dünya içinde hareket ederek, Güneş’in ışığını Dünya yüzeyinden engeller. Ay tutulması, Dünya güneş ile Ay içinde hareket ettiğinde ve Ay’ın üstüne bir gölge düştüğünde meydana gelir.
Tutulma bilimi karmaşa ve büyüleyici bir bilimdir. Bir tutulmanın görünümünü ve süresini etkileyebilecek birçok değişik unsur vardır, bunlara dahil olan gök cisimlerinin boyutu ve hizalanması da dahildir.
Tutulmalar yüzyıllardır gökbilimciler tarafınca inceleniyor ve güneş sistemimizin doğası ile alakalı kıymetli bilgiler sağlamaya devam ediyor.
V. Mitoloji ve Dinde Tutulmalar
Tutulmalar tarih süresince insanoğlu için bir hayranlık ve tehlike deposu olmuştur. Muhtelif mitler ve efsanelerle ilişkilendirilmiştir ve çoğu zaman gökyüzünün tanrıları ve tanrıçalarıyla ilişkilendirilmiştir.
Örnek olarak, antik Yunan mitolojisinde tutulmaların, güneşin tanrısı olan allah Apollon tarafınca meydana getirilmiş olduğu söylenirdi. Apollon öfkelendiğinde, yüzünü dünyadan gizler ve bu da tutulmaya niçin olurdu.
Antik Maya mitolojisinde tutulmaların, karanlığın ve gecenin tanrısı olan Tezcatlipoca isminde allah tarafınca meydana getirilmiş olduğu söylenirdi. Tezcatlipoca bazı zamanlar güneşi ya da ayı yutarak tutulmaya niçin olurdu.
Birçok kültürde tutulmalar fena talih ya da talihsizliğin bir işareti olarak da görülüyordu. Birtakım kültürlerde tutulmaların hastalığa ya da ölüme niçin olabileceğine inanılıyordu. Öteki kültürlerde tutulmaların harp ya da naturel afetlere yol açabileceğine inanılıyordu.
Bugün, tutulmaların güneş, ay ve Dünya’nın hizalanmasıyla oluşan naturel bir vaka bulunduğunu biliyoruz. Sadece, tutulmaları çevreleyen mitler ve efsaneler bugün de bizi büyülemeye devam ediyor.
VI. Popüler Kültürdeki Tutulmalar
Tutulmalar, antik mitlerden ve efsanelerden günümüz filmlerine ve tv şovlarına kadar yüzyıllardır popüler kültürde yer verilmiştir. Tutulmaların popüler kültürde iyi mi tasvir edildiğine dair birkaç misal şunlardır:
- Güneş tanrısı Helios’un oğlu Phaethon’un antik Yunan mitinde, Phaethon babasını bir günlüğüne güneş otomobilini kullanmasına izin vermeye ikna eder. Sadece Phaethon arabayı denetim edemez ve Dünya’da kaos yaşanır. Netice olarak Zeus arabayı yok eder ve Phaethon öldürülür.
- İncil’de Yeşu kitabı, Yeşu’nun düşmanlarını harpte yenebilmek için Allah’ya güneşin batmasını durdurması için iyi mi yakarma ettiğini anlatır. Allah Yeşu’nun duasına yanıt verir ve güneş bigün süresince hareketsiz kalır.
- Shakespeare, “Romeo ve Juliet” oyununda Romeo ve Juliet arasındaki dramatik aşkın sembolü olarak bir tutulmayı kullanır. Oyun, fena bir alamet olarak görülen bir tutulmayla adım atar. Tutulma, hayatta beraber olamayan Romeo ve Juliet’in ölümünü haber verir.
- Stanley Kubrick, “2001: A Space Odyssey” filmimizde, tutulmayı insanlığın evriminin sembolü olarak kullanır. Film, bir maymunun rakibini öldürmek için kullandığı bir kemik bulmasıyla adım atar. Maymun hemen sonra kemiği havaya fırlatır ve bir feza gemisine dönüşür. Tutulma, maymunun ilkel durumundan insanlığın gelişmiş durumuna geçişi temsil eder.
- “Doctor Who” isminde tv dizisinde, Tabip vakit ve uzayda icra ettiği yolculuklarda birçok tutulmayla karşılaşmıştır. Bir kısımda, Tabip ve arkadaşları onları alternatif bir gerçekliğe götürmüş olan bir tutulmaya yakalanırlar. Başka bir kısımda, Tabip bir tutulmanın Dünya’yı yok etmesini engellemelidir.
Bunlar tutulmaların popüler kültürde iyi mi tasvir edildiğine dair bir tek birkaç misal. Tutulmalar kaos ve yıkımdan sevgi ve evrime kadar her şeyin sembolü olarak kullanılmıştır. Evrenin güzelliğinin ve gizeminin kuvvetli bir hatırlatıcısıdır.
VII. Tutulma Esnasında Emniyet
Güneş tutulması esnasında gözlerinizi güneşin zararı dokunan ışınlarından korumak için önlemler almak önemlidir. Ay tarafınca kısmen gizlenmiş olsa bile, tutulma esnasında hiç direkt güneşe bakmayın. Bunu yapmak görüşünüzde kalıcı hasara niçin olabilir.
Güneş tutulmasını güvenilir bir halde izlemenin birkaç yolu vardır. Bir yol, güneşin zararı dokunan ışınlarını filtreleyen hususi bir aygıt olan güneş tutulması görüntüleyicisini kullanmaktır. Bir öteki yol ise, tutulmanın görüntüsünü bir ekrana yansıtan delikli projektör kullanmaktır. Ek olarak, bir su kütlesindeki güneşin yansımasına bakarak güneş tutulmasını güvenilir bir halde seyredebilirsiniz.
Güneş tutulması görüntüleyicisine ya da delikli projektöre erişiminiz yoksa, aşağıdaki adımları izleyerek güneş tutulmasını güvenilir bir halde seyredebilirsiniz:
- Tutulmayı kovuşturmak için güvenilir bir yer bulun. Bu, gökyüzünü net bir halde görebileceğiniz ve düşen nesneler tarafınca faydalanma olasılığınızın düşük olduğu bir yer olmalıdır.
- Güneş tutulmalarını kovuşturmak için hususi olarak tasarlanmış güneş gözlüğü ya da öteki göz koruyucularını kullanın.
- Gözlerinizin üstüne bir parça karton ya da öteki opak araç-gereç koyun. Malzemede minik bir delik açın ve delikten güneşe bakın.
- Tutulma esnasında, Ay tarafınca kısmen örtülmüş olsa bile, hiç direkt Güneş’e bakmayın.
Bu önlemleri aldığınız takdirde, görme duyunuzu riske atmadan, güneş tutulmasının güzelliğini güvenle yaşayabilirsiniz.
Bir Tutulmanın Fotoğrafı Iyi mi Çekilir
Bir tutulmayı fotoğraflamak sıkıntılı fakat ödüllendirici bir deneyimdir. Dikkatli planlama ve hazırlık gerektirir, sadece birazcık ergonomik yaparak bu naturel olgunun çarpıcı görüntülerini yakalayabilirsiniz.
İşte tutulmayı fotoğraflamak için birkaç ipucu:
- Doğru yeri seçin. Bir tutulmayı fotoğraflamak için en iyi yer, aleni sema ve en az fer kirliliği olan bir bölgedir.
- Sağlam bir tripod kullanın. Bu, kameranızın durağan(durgun) kalmasına ve bulanık görüntülerin önlenmesine destek olacaktır.
- Telefoto lens kullanın. Bu, tutulmayı yakınlaştırmanıza ve daha çok tafsilat yakalamanıza imkan tanır.
- Kameranızı manuel moda ayarlayın. Bu, pozlama ayarları üstünde daha çok denetim sahibi olmanızı elde edecektir.
- Yavaş bir deklanşör hızı kullanın. Bu, güneşin ve ayın hareketini yakalamanızı elde edecektir.
- Yansız kesafet filtresi kullanın. Bu, kameranıza giren fer miktarını azaltmaya ve aşırı pozlamayı önlemeye destek olacaktır.
- Birden fazla pozlama yapın. Bu, keskin ve net bir imaj soruşturma şansınızı artırmanıza destek olacaktır.
- Görüntülerinizi geliştirmek için son muamele yazılımını kullanın. Bu, pozlamayı, kontrastı ve renk dengesini ayarlamayı içerebilir.
Birazcık planlama ve ergonomik ile, yaşam boyu hafızanızda duracak olağanüstü tutulma görüntüleri yakalayabilirsiniz.
Tutulmaları çevrimiçi izlemenin birçok yolu vardır. Bir seçenek, tutulmanın canlı yayınını izlemektir. Bu, NASA’nın internet sayfası ve Slooh Feza Teleskobu dahil olmak suretiyle muhtelif internet sayfaları vasıtasıyla yapılabilir. Başka bir seçenek de tutulmanın kaydedilmiş bir videosunu izlemektir. Bu videolar YouTube ve öteki video paylaşım internet sitelerinde bulunabilir.
Çevrimiçi bir tutulmayı izlerken, güvenli bir deposu izlediğinizden güvenli olmak önemlidir. Bu, tutulma ile alakalı doğru ve aktüel bilgiler aldığınızdan güvenli olmanızı elde edecektir. Ek olarak, bağlantınız yavaşsa video kalitesi etkilenebileceğinden iyi bir web bağlantınız olduğu için güvenli olmak da önemlidir.
Bir tutulmayı çevrimiçi kovuşturmak, bu olağanüstü fenomen ile alakalı daha çok şey öğrenmenin mükemmel bir yoludur. Ek olarak, uzayın güzelliğini deneyimlemenin keyifli ve coşku verici bir yoludur.
S: Tutulma nelerdir?
A: Bir tutulma, bir gök cismi başka bir gök cismi ile müşahit içinde hareket ettiğinde meydana gelir. Güneş tutulmasında, Ay Güneş ile Dünya içinde hareket eder ve Güneş’in ışığının Dünya’ya ulaşmasını engeller. Ay tutulmasında, Dünya Güneş ile Ay içinde hareket eder ve Güneş’in ışığının Ay’a ulaşmasını engeller.
S: Tutulmaların değişik türleri nedir?
A: İki ana tutulma türü vardır: Güneş tutulmaları ve Ay tutulmaları. Güneş tutulmaları, Ay’ın Güneş ile Dünya arasından geçerek Güneş’in ışığının Dünya’ya ulaşmasını engellemesiyle kaynaklanır. Ay tutulmaları, Dünya’nın Güneş ile Ay arasından geçerek Güneş’in ışığının Ay’a ulaşmasını engellemesiyle kaynaklanır.
S: Tutulmalar ne çoğunlukla meydana gelir?
A: Güneş tutulmaları yılda ortalama iki kere, ay tutulmaları ise yılda ortalama bir kere gerçekleşir. Sadece, bütün güneş ve ay tutulmaları Dünya’dan görülemez.
0 Yorum